ලංකාදිපෙට ලියු ලිපි

පානදුරේ අරියධම්ම හිමියන් අපවත්වුණේ විෂ ශරීරගත වෙලාද?-4

බෝධිපූජා පින්කමකට වඩිමින්...

බෝධිපූජා පින්කමේදී....

විටෙක අරියධම්ම හිමියෝ රෝගාතුරවී වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා වතුපිටිවල රෝහලට ඇතුළත් වූහ. එහිදී එහිමියන් වැඩසිටි වාට්ටුව භාරව කටයුතු කරන ලද්දේ මේට්‍රන් ඇලිෂ් බෝගොඩ මහත්මියයි. අහඹුවකින් සේ හඳුනාගත් අරියධම්ම හිමි පිළිබඳව තතු ඇය සිය ස්වාමිපුරුෂයා වූ (පොලිස් නිලධාරී එවකට) පියසේන කලුනායක මහතාට පැවසුවාය. ඇය මාර්ගයෙන් අරියධම්ම හිමි හඳුනාගත් ඔහු කලකට පසුව සියනෑ කෝරළයේ සිටි අරියධම්ම හිමිගේ ප්‍රධාන කැපකරුදායක මහතා බවට පත්විය. 

අරියධම්ම හිමිගේ ජීවිතයේ බොහෝ සන්ධිස්ථානයන් පිළිබඳ අටුවාටීකා දත් ඔහු අද ජීවතුන් අතර නැත. එහෙත් ඔහුත් සමග ඒ ප්‍රජාමය පින්කම්වලට සහභාගී වූ එවකට ගැටවරවියේ දරුවෙකුව සිටි අද ගම්පහ ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ අධීක්ෂණ නිලධාරී හා සමාජ සේවකයෙකු ලෙස කටයුතු කරන සුජීව කලුනායක මහතා අපට හමුවිය.
ඔහු ලද අත්දැකීම් සහ ඔහු ඔහුගේ මහප්පාගෙන් අසාදැනගත් කරුණු පිළිබඳව අපට තොරතුරු දැක්වූයේ මෙසේය. 

අරියධම්ම හිමිගේ කුඩාකල තම බුද්ධදාස ලාල් ප්‍රනාන්දු මහප්පා මට කියලා තියෙනවා අරියධම්ම හිමිගේ කුඩා අවදියේ සිදුකළ විශේෂ සිදුවීම් පිළිබඳව. 

ඒ හිමියන්ගේ පියාණන් වූයේ ඩබ්ලිව්. සොලමන් ප්‍රනාන්දු මහතා මෑණියන් වූයේ නෙලි ප්‍රනාන්දු මහත්මිය. 

එ් හිමියන්ගේ ගිහිකළ නම බුද්ධාය. බුද්ධදාස දරුවා ඉපදුන වෙලාවේ විශේෂ සිදුවීමක් වෙලා තිබෙනවා. එදා වින්නඹු මාතාව ලෙස කටයුතු කර තිබුණේ එමලින් පීරිස් මහත්මිය. බුද්ධදාස දරුවා ඉපදෙන කොට බර රාත්තල් 10 ක් තිබුණලු. ඒ වගේම පෙකණිවැල බෙල්ලේ තුන් වටයක් එතිලා තිබුණලු. එවැනි තත්ත්වයක සිටි දරුවා මවට කිසිදු වේදනාවක් නොදී බිහිවෙලා තිබෙන්නේ. 

මේ සිදුවීම දුටු වින්නඹු අම්මා බුද්ධදාස දරුවාගේ මවට මහණ කමට හොඳ පින්වන්ත දරුවෙක් ලැබිලා ඉන්නවා කියා කියලා තිබෙනවා. ඒ අනුවයි නෙලි මහත්මිය මේ කුඩා දරුවාට බුද්ධදාස කියන නම තබලා තියෙන්නේ. අරියධම්ම හිමියන් පසුකාලයේදී ඇයට දෙවැනි අම්මා කෙනෙකුට වගේ සෙනෙහස කරුණාව දක්වලා තිබෙනවා.
ඒ වගේම මා ආසා තිබෙනවා බුද්ධදාස දරුවා කුඩා අවදියේ සෙල්ලම් කළ ආකාරය පිළිබඳව. ඔහු ළමයි සමග සෙල්ලම් කරද්දී තෝරාගෙන තිබෙන්නේ හාමුදුරු චරිතය. සුදු රෙදි කෑල්ලක් සිවුරක් වගේ පොරවාගෙන පොල්කට්ටක් අරගෙන පිණ්ඩපාතයේ එනවලු. යාළුවෝ දානයට වැලිබත් දෙනවලු. 

ඒ වගේම මේ දරුවා කුඩා කාලයේ සිට ආගමට දහමට හරිම ලැදිව සිටි කතාව මගේ මහප්පා මට කියා තිබෙනවා. ඔහුගේ මව අසනීප වූ විට දෙල් කොළයක් වටාපතට ගෙන පිරිත් කියනවාලු. 

දරුවාගේ මෙම ක්‍රියාකලාපයන් ධර්මානුකූලවෙන්න ශ්‍රී සද්ධර්මාරාමයත් එක් හේතුවක් වෙලා තිබෙනවා. එම පන්සල හදලා තිබෙන ඉඩම පූජා කරලා තිබෙන්නේ අරියධම්ම හිමිගේ පියාණන්. ඒ නිසා පන්සලට නිතර යෑම සිදුවී තිබෙනවා. ඒ පන්සල් භූමියේ දක්නට ලැබෙන දෑ බුද්ධදාස දරුවාගේ ආගමික ජීවිතයට ආලෝකයක් වෙන්න ඇති. 

බුද්ධදාස දරුවා අවුරුදු 5 දී තමයි නල්ලූරුව සිරි සීවලී බෞද්ධ මිශ්‍ර පාසලට ඇතුළත් වෙන්නේ. උසස් අධ්‍යාපනය ලබලා තිබෙන්නේ සිරිල් ජෑන්ස් විදුහලෙන්. ඉන්පසු හොරණ විද්‍යාරතනයෙන්ද අධ්‍යාපනය ලබා තිබෙනවා. 

අධ්‍යාපන කටයුතු නිමවීමත් සමග ඔහුට අනුරාධපුර සංරක්ෂණ මණ්ඩලයේ ලිපිකරු රැකියාවක් ලැබෙනවා. බෞද්ධාගමික යහසිතිවිලි වලින් ජීවිතය දුටු ඔහුට එම රැකියා ස්ථානයත් ආශිර්වාදයක් වෙලා තිබෙනවා. 

1986 වසරේ නිකුත් කළ පුවත්පතක මා දුටුවා එකල අනුරාධපුර සංරක්ෂණ මණ්ඩලයේ සභාපතිවරයා ලෙස අනුරාධපුර දිසාපති ලෙස කටයුතු කළ නිශ්ශංක විජයරත්න මහතා කළ ප්‍රකාශයක්. 

බුද්ධදාස තරුණයා රැකියා කරන කාලයේ ලද හැම අවස්ථාවකම ශ්‍රීමාබෝධිය ළඟට ගොස් භාවනා කරනවාලු. සමහරවිට පසුකාලයේ රන්වන් පාටින් දළුලන බෝධිය, නිල්වන් පාටින් කොළලන බෝධිය ගෞතම මුනිඳුන් පිටදුන් බෝධිය, අපිත් වඳිමු ජය ශ්‍රීමා බෝධිය. වැනි වන්දනා ගාථා ලියවෙන්නට ඇත්තේ එදා ඔහු බෝධිය දෙස බලා සිටියදී සිතට දැනුණු සිතුවිළි අනුව විය හැකියි. 

ඒ වගේම ආරණ්‍ය සේනාසනවල තපෝවනවල කාලය ගත කිරීමට ඔහු බෙහෙවින් ප්‍රිය කර තිබෙනවා. එහි අවසන් ප්‍රතිඵලය තමයි 1966 දෙසැම්බර් 22 ක පැවැදිවීම. රාජගිරියේ කලපලුවාවේ ගෝතම තරුණවනයේ කුඩාවැල්ලේ වංගීය හිමි ඒහිමියන්ගේ ආචාර්යවරයා වූවා. 

බෞද්ධයා පන්සලින් ඈත්වී සිටි අවධියක නැවත පන්සලට ගෙන ඒමට අරියධම්ම හිමිගේ බෞද්ධ කවිගාථා සමත් වුණා. මේ කවි ගාථා සාර්ථකව කරගැනීමට හොරණ කුඩාඋඩුවේ ආරණ්‍යයේ වැඩ විසූ අනගාරික නාරදතුමා උපකාරකර තිබෙනවා. 

කඳුබොඩ විපස්සනා භාවනා මධ්‍යස්ථානයෙන් උපසම්පදාව ලද හිමියන් මාලිගාකන්ද මහ​බෝධි මන්දිරයේ වැඩවාසය කළා. එහිදී හැඩිගල්ලේ පඤ්ඤාතිස්ස හිමියන්ගේ අනුග්‍රාහකත්වයෙන් බෝධිපූජා පින්කම් රාශියක් සිදුකර තිබෙනවා. 

ඒ වගේම මුල් කාලයේදී වේයන්ගොඩ වේබඩගල්ලේ විවේක සේනාසනයේද හත්වැල්ලේ ජල්තර ධම්මිකාරාමයේද බෝධිපූජා පින්කම් කර තිබෙනවා.
එම බෝධි පූජා පින්කමකට සහභාගී වූ අලහකෝන් කියන මෑණියන් කෙනෙක් සමස්ත ලංකා බෞද්ධ සම්මේලන මූලස්ථානයේ මහා පින්කම් මාලාවක් සංවිධානය කර තිබෙනවා. එය තමයි කොළඹ නගරයේ බෝධි පූජා පින්කම්වල ආරම්භය. 

ඊට පසුමයි අලහකෝන් මහත්මිය හා සිල්වා මහත්මිය එක්ව කොළඹ විපස්සනා මධ්‍යස්ථානයේ විශේෂ කුටියක් සාදා අරියධම්ම හාමුදුරුවන්ට පූජා කරලා තිබෙන්නේ.
1986 වසරේ ධර්මසිරි ගමගේ මහතා විසින් ලියන ලද ලිපියක මේ කරුණු සියල්ල අන්තර්ගත වෙලා තිබෙනවා. 

ඒ ආකාරයට ආරම්භ කළ ආගමික මෙහෙවරයි ලංකාව පුරා ව්‍යාප්ත වුණේ. ගම් දනව් බලා පිටත්වූ අරියධම්ම හිමියෝ විශාල පිට්ටනිවල ජනතාව දහස් ගණනකට බණ කිව්වා. බාල තරුණ මහලු සියලුදෙනා ඒ හිමියන් යන්නේ කොහාටද ඒ ස්ථානවලට එක්රොක් වුණා. හමුදාව, පොලිසිය, දේශපාලන බලධාරීන් සියලුදෙනා හාමුදුරුවන්ගේ ආශිර්වාදය ලබාගන්නා බැතිමතුන් වුණා. විශේෂ අවස්ථාවලදී පවා හාමුදුරුවන්ගේ ආශිර්වාදය ලබාගෙන යන්න ඔවුන් පුරුදුවෙලා හිටියා. 

අරියධම්ම හිමිගේ අවසන් දවස් ගෙවුණ හැටි 

අරියධම්ම හිමි අවසන් කාලයේ වැඩවාසය කළේ සම්බෝධි විහාරයේ. හාමුදුරුවෝ පාන්දර 4 ට නැගිටලා පැය 2 ක් පමණ භාවනා කරනවා. 

එසේ භාවනා කරමින් සිටිනවිට පෙරදාක ගිය නිලඹ භාවනා මධ්‍යස්ථානය පිළිබඳ මතකය අවදිවී තිබෙනවා. හාමුදුරුවන්ගේ ප්‍රධාන කැපකරු ලෙස කටයුතු කළ මගේ මහප්පාට ද ඊට පෙරදී එම ස්ථානයට නැවතත් ගොස් භාවනා කළ යුතු බව පවසා තිබෙනවා. 

මගේ මහප්පා අරියධම්ම හිමිගේ ප්‍රධාන කැපකරු ලෙස වසර 12 ක් කටයුතු කළා. මේ දවසේ මහප්පා නිට්ටඹුව ශාන්ත තපෝවනයේ සිල් අරගෙන හිටියේ. එදා හවස්වෙනවිට අරියධම්ම හිමි මහප්පා හමුවෙලා ඒ හිමියන්ගේ නීලඹ තපෝ වනයට යාමේ ආශාව පවසලා තිබෙනවා. මහප්පාටත් එහි යෑමේ ආශාව තිබුණා. 

එදා වෙසක් පෝය දවසක්. සිල් සමාදන්ව සිටි පිරිස මහප්පා හමුවීමට පැමිණ සිටින්නේ අරියධම්ම හිමි බව දැනගත්තා. 

ඉන් පස්සේ වෙසක් පෝය දවසේ එ් හිමියන්ගෙන් බණක් අහන්නට ලැබුණොත් කොතරම් අඟණේදැයි කියමින් මහප්පාට ඇවිටිලි කර තිබෙනවා. අවසානයේ ඒ උපාසක උපාසිකාවන්ගේ ඉල්ලීම අනුව නිට්ටඹුවේ ශාන්ත තපෝවනයේදී ධර්මදේශනයක් පැවැත්වූවා. 

පැයක් පුරාවටම උන්වහන්සේ දේශනා කළේ මරණය ගැන ජීවිතයේ අනිත්‍ය ස්වභාවය ගැන. ඒ තමයි අරියධම්ම හිමියන්ගේ අවසන් ධර්ම දේශනාව. 

එදින සන්ධ්‍යාවේ අරියධම්ම හිමි මගේ මහප්පාත් සමග ගලහා බලා පිටත්වෙලා තිබෙනවා. මහනුවරට යනවිට ඒ හිwමිගේම දළදාවහන්සේ වැඳපුදා ගැනීමේ ආශාව ඇති වෙනවා. අරියධම්ම හිමි සමන්පිච්ච මල් වට්ටියක් තබා දළදාවැඳිය යුතු බව පවසා තිබෙනවා. ඒ ආකාරයට දළදා මැදුරට ගිය එ් හිමියන්ට දළදා මැදුරට පිවිසෙන පඩිපෙළ අසලදී එවකට සිටි අධිකරණ ඇමති නිශ්ශංක විජයරත්න සහ ජනාධිපති ලේකම් ඩබ්ලිව්.ඇම්.පී.බී. මැණික්වෙල යන මහත්වරු හමුවෙනවා. 

එදින ඒ හිමියන්ට දළදා කරඬුව පිහිටි මණ්ඩපයට ගොස් සමන් මලින් දළදා සමිඳු පුදා වැඳ නමස්කාර කිරීමට අවස්ථාව උදාවුණා. ඒ කටයුතු නිමකර ගලහට යාමට වේලාව නුසුදුසු වූ නිසා මහනුවර බෞද්ධ මධ්‍යස්ථානයේ රාත්‍රිය ගතකර තිබුණා. 

පසුදා උදෑසන හීල්දානයෙන් පසු ගලහ භාවනා මධ්‍යස්ථානයට උන්වහන්සේ වැඩම කළා. රථයට යාහැකි දුර ගියපසු ඉන් බැසගත් එහිමියෝ දින දෙකකින් ආපසු එන ලෙස දන්වා රියදුරු මහතා රථයත් සමග පිටත්කර හැර තිබෙනවා. 

ගලහ භාවනා මධ්‍යස්ථානයේ සිටිය දී හාමුදුරුවන්ට ශාරීරික අපහසුතාවයන් දැනී තිබෙනවා. මහප්පාට කතාකර වතුර ටිකක් ඉල්ලා තිබෙනවා. හාමුදුරුවන්ට හොඳටම දාඩිය දාලා තිබෙන්නේ. මහප්පා අසනීපද අසන විට අසනීපකාරී තත්ත්වයක් නැති බවයි පවසා ඇත්තේ. ඒත් හාමුදුරුවන්ගේ මුහුණේ විඩාබර බවත් හැසිරීමේ වේදනාකාරී බවත් මහප්පා හඳුනාගත්තා. 

ඒ අනුව මහප්පා භාවනා මධ්‍යස්ථානය භාරව සිටි වික්‍රමරත්න මහතාට හාමුදුරුවන්ට අසනීප බව පවසලා තිබෙනවා. වාසනාවකට මෙන් ඒ මොහොතේ වික්‍රමරත්න මහතා හමුවට වෛද්‍යවරයෙකු ද පැමිණිලා තිබෙනවා. එම නිසා එම මොහොතේම හාමුදුරුවන් පුටුවක හිඳුවා කඳුවැටිය පහළ නවතා තිබූ වෛද්‍යවරයාගේ රථය වෙත ගෙනගොස් පේරාදෙණිය රෝහල බාර වෛද්‍ය නිලධාරී ආචාර්ය ධර්මසේන මහතාට යොමුකර තිබෙනවා. ඒ වෙද්දී වෙලාව රාත්‍රී 8.30 පමණලු. වෛද්‍යවරයා අාහාර ගනිමින් සිට තිබෙන්නේ. ඒත් හාමුදුරුවන්ගේ පැමිණීමත් සමග ක්ෂණිකව පරීක්ෂාකර බලා රෝහලට යොමුකර තිබෙනවා. 

එහිදී ප්‍රතිකාර සිදුකළත් හාමුදුරුවන්ට එතරම් සුවයක් ලැබී නෑ. 27 දා හවස යළිත් හාමුදුරුවන් අපහසුතාවයෙන් පෙළී තිබෙනවා. වෛද්‍යවරු දත් සියලු ප්‍රතිකාර කර හාමුදුරුවන්ට විවේකය සළසා දී තිබෙනවා. ඒත් එදින රාත්‍රී 10.50 ට පමණ නින්දේදීම හාමුදුරුවන් අපවත්වෙලා. 

ඒ කාලයේ කිසිදු හිමිනමකගේ අපවත්වීමකට නොආව සෙනඟක් අරියධම්ම හිමිගේ ආදාහන උත්සවයට පැමිණියා. 

පන්සලෙන් දුරස්වූ බෞද්ධ ජනතාව යළිත් පන්සලට ගෙන්වාගත් අරියධම්ම හිමියෝ සදා නොමියෙන මතකයක් තබමින් ජනතා සෝසුසුම් මධ්‍යයේ අඩු කාලයකින් ජීවිතයෙන් සමුගත්තා. ඒත් එදා ඒ හිමියන් නිසා සුමගට ගිය බාල, තරුණ වැඩිහිටි පිරිස අසීමිතයි. විශේෂයෙන්ම මතට හුරුවූ සොරකමට හුරුවූ දුරාචාරයට හුරුවූ තරුණයෝ දහස් ගණනක් සුමගට යොමුවුණා. අදටත් ඒ හිමියන්ගේ බණදම් වැළඳගත් පිරිස අසීමාන්තිකයි. 

සටහන - කුමාරි හේරත් 
ඡායාරූප - චානුක කුලසේකර 

පානදුරේ අරියධම්ම හිමියන් අපවත් වුණේ වස ශරීරගත වෙලාද?-3

මෙහි මුල්​ කොටස ඉකුත් සතිවල පළවුණා. අද අපි කතාකරන්නේ අරියධම්ම හිමියන්ගේ ධර්ම දේශනා රටාව ගැන. එය අදටත් ලක්‍ෂ සංඛ්‍යාත ජනතාවකට මතක සිටින ධර්ම දේශනා හඬක් නිහාල් කළුඅාරච්චි මහතා ඒ ගැන මෙසේ කතා කළා.   

මම මුලින්ම අරියධම්ම හාමුදුරුවන් අඳුනා ගත්තේ පානදුරේ නගර සභාවේ පින්කම්මාලාවකදී. ඒ වෙනකොට මම උසස් පෙළ ලියලා හිටියේ. අම්මයි, තාත්තයි එක්ක බණ අහන්න කියලා එතනට ගියා. මිනිස්සු ළඟ වෙනදට නොදුටු සංයමයක් මම දැක්කා. විවිධ ආකාර වූ මිනිස්සු හිටියා. හාමුදුරුවෝ බොහොම ළයාන්විත හඬකින් මිහිරි ලෙස ධර්මය දේශනා කළා. බුද්ධ පූජා පින්කම් පැවැත්තුවා. හවස හය හමාරට විතර ආරම්භ කළ පින්කම සෑහෙන වෙලාවක් තිබුණා.  

අටවිසි බුදුවරුන්ට ශාලාව ඇතුළේ අලංකාර මණ්ඩපයක් හදලා තිබුණා. බැතිමතුන් උන්වහන්සේලාට මල් පහන් පූජා කර තිබුණා. පෝලිම් ගැසී මල් පෙරහරේ ආවා. බුදුගුණ කවි කැසට් පටයකින් වාදනය වුණා. අනිත් අතට මල් පහන් ගිලන්පස මණ්ඩපයේදී ස්වාමීන් වහන්සේගේ අතට දුන්නා. ස්වාමින් වහන්සේ මේවා අතට අරන් බුදුරජාණන් වහන්සේලා ගේ නම් පිළිවෙලට මේවා තැන්පත් කළා.   

මෙම වැඩ කටයුතු ඉවර වුණාට පස්සේ ස්වාමින් වහන්සේ සියලු දෙනාට පන්සිල් දෙනවා. ඊට පස්සේ සියලු දෙනා උන්වහන්සේ සමඟ බුදු ගුණ වන්දනාව කරනවා. අනතුරුව මව්පිය උපස්ථාන වැනි පොදු මාතෘකාවක් ගෙන ධර්ම දේශනා කරනවා.   

කාලීන සමාජයේ සිදුවන දේ උදාහරණයට ගෙන පංචශීලය ආරක්ෂා කිරීමේ වටිනාකම පැහැදිලි කරනවා. කිසිදු භේදයකින් තොරව සැමටම මෙහි ආ හැකියි.   

බීලා යන කෙනෙක්වත් එලවාගෙන නෑ. ඒ නිසා පළමු දවසේ බිලා ආ පුද්ගලයා දෙවන දවසේ නොබී ඇවිත් ධර්මය ශ්‍රවණය කරන තත්ත්වයක් උදා වුණා. අවසානයට ​ඔහු යහපත් පුද්ගලයෙකු වෙලයි සමාජගත වුණේ.   

අන්තිම පින්කම් දවස් වෙනකොට එහෙම පුද්ගලයන්ගේ කතාව දැනගෙන ඔවුන් ගෙන්නලා ධාතු කරඬුව වඩමවන්නත් අවස්ථාව දෙනවා. ඔවුන්ට එතනදී ලොකු පිළිගැනීමක් ලැබෙනවා. ඒ පුද්ගලයා ස්වයං විනයක් ඇතිවෙලා ලොකු පරිවර්තනයක් වෙලයි ජීවිතයට අර්ථය එකතු කරගත්තේ. සම්පූර්ණයෙන්ම බීම අතෑරලා යහපත් ජීවිතයකට යොමුවුණ එවැනි පිරිස් බොහොමයක් ඉන්නවා.   

මේ වගේ විපර්යාසයන් එදා පානදු​ෙර් සිට යාපනය දක්වා සිදුවුණා.   

ගාල්ල, අනුරාධපුර, රත්නපුර. කුරුණෑගල, බදුල්ල, හිඟුරක්ගොඩ ආදී බොහෝ ස්ථානවල වස් පින්කම් කළා. මේ පින්කම් අතර මට විශේෂිත වූ පින්කමක් මතකයි. ඒ රත්නපුරේ දිසාපති නිවසේ කළ පින්කම.   

වැලිගෙපොල දිසාපතිතුමාගේ නිවසේ වස් වසා අවසන් පින්කම පවත්වද්දී පොලිස්පති ආනා සෙනවිරත්න මහත්තයා සහ හමුදාපතිවරු හතර දෙනා සහභාගි වුණා. නිල ඇඳුමින් පැමිණි ඔවුන් මණ්ඩපයට ඇවිත් කරඬුවට අතගහලා සියලු දෙනා සමඟ පින්කමට සහභාගි වුණා. ඒක හරි අසිරිමත් පින්කමක්.   

අන්තිම දව​ෙස් පින්කමේදී නගරයේ තරුණයෝ 22,000ක් සිල් සමාදන් වුණා. ඉන් පසු දිසාපති මැදුරේ සිට මුළු රත්නපුර ටවුම වටාම පෙරහරේ ගියා. එදා මැණික් ව්‍යාපාරිකයෙකු වූ රත්නාලෝක මුදලාලි තමයි සියලු දෙනාටම දානය ලබා දුන්නේ. මේ වගේ පින්කම් ලංකාව පුරාම සිද්ධ කළා.   

මීට අමතරව ස්වාමින් වහන්සේ මුණගැහිලා ප්‍රශ්නවලට විසඳුම් ලබා ගන්නත් බොහෝ පිරිසක් ආවා. ඒ අතර ජනාධිපති ප්‍රේමදාස මහතා, චන්ද්‍රිකා මැතිනිය, යනාදී දේශපාලන නායක නායිකාවන්ද හිටියා. හාමුදුරුවෝ ඒ අයට කියලා තිබුණේ බණ අහන්න සාමාන්‍ය ජනතාව නැති වෙලාවට එන්න කියලා නැත්නම් සාමාන්‍ය ජනතාව මාව දේශපාලනයට සම්බන්ධ කරගනියි කියලා.   

ප්‍රේ‍මදාස මහත්තයා එයාගේ ගෙදර ඉඳලා රෑ 11.30 ට විතර තනියම පයින් ඇවිත් තියෙනවා හාමුදුරුවන් මුණගැහෙන්න. එක පාරක් මට මතකයි එක්සත් ජාතීන්ගේ සමුළුවකට යාමට පෙර ප්‍රේ‍මදාස මහත්තයා ස්වාමීන් වහන්සේ මුණගැහුනා. එදා හාමුදුරුවෝ කිව්වේ යන්න ඉස්සෙල්ලා මෛත්‍රී භාවනාව කර යහපත් දේ ප්‍රාර්ථනා කරලා යන්න කියලා. 
 එහෙම කරලයි එද‌ා ප්‍රේමද‌ාස මහත්තයා එක්සත්ජාතීන්ගේ සමුළුවට ගියේ. ඒක අවසන් කරලා එතුමා පන්සලට කතා කළා. මමයි ෆෝන් එක ගත්තේ.   

එතුමා එදා එකපාරටම කිව්වේ මේ කතා කරන්නේ ප්‍රේමද‌ාස, හාමුදුරුවෝ ඉන්නවාද කියලා. එතුමා තමන්ගේ තනතුරවත් කිව්වේ නෑ.   

එතුමාගේ නිවාස දස ලක්‍ෂයේ වැඩපිළිවෙළට පෙර සම්බෝධියේ පොඩි ආකෘතියක් හැදුවා. එතන පහනක් පත්තු කරලයි ඔය වැඩ සටහන පටන් ගත්තේ. සම්බෝධිය හැදීමට පෙර හාමුදුරුවෝ වැඩ හිටියේ විපස්සාන භාවනා මධ්‍යස්ථානයේ. ඒ පන්සලේ වෙනම ස්ථානයක් තිබුණා හාමුදුරුවන්ට වැඩ ඉන්න. ස්වාමින් වහන්සේ හමුවෙන්න එන ප්‍රේමදාස මහත්තයා නිතරම කිව්වේ සැප පහසු ඉඩකඩ තියෙන තැනකට වඩින්න කියලා. ඒත් හාමුදුරුවෝ කවදාවත් එය පිළිගත්තේ නෑ. මට මගේ කියලා කිසි දෙයක් අවශ්‍ය නෑ. මම මේ බුද්ධශාසනේට ආ කෙනෙක්. මම ගිය තැන මගේ පන්සල තමයි. මට ස්ථිර තැනක් වැඩක් නෑ කියල තමයි හාමුදුරුවො කිව්වේ.   

දවසක් ප්‍රේමද‌ාස මහත්තයා ජනේලයෙන් බලද්දී පාළුවට ගිය දැන් සම්බෝධිය තියෙන ඉඩම දැක්කා. ඒ ඉඩම දැකලා එතන පන්සලක් හදල‌ා දෙන්නට එතුමා යෝජනා කළා. හාමුදුරුවෝ ඒත් පිළිගත්තේ නෑ. දවසක් එතුමා කිව්වා මට පිනක් කරගන්න අවස්ථාවක් හදලා දෙන්න හාමුදුරුවනේ කියලා. ඊට පස්සේ තමයි හාමුදුරුවෝ ඊට එකඟවුණේ. හැබැයි හාමුදුරුවන්ගේ නමට ලියන්න එපා කිව්වා. අන්තිමට මගේ නමට ඉඩම ලියලා තමයි ඔය පන්සල හදලා හාමුදුරුවන්ට පූජා කළේ.   

ස්වාමින් වහන්සේ අපවත් වුණාට පස්සේ මම පිටරටකට ගියා. මේ කතාව දැනගෙන හිටියේ මමයි එතුමායි හාමුදුරුවොයි විතරයි. මේක මගේ හිතටත් හරි බරක්. මම අගමැති ප්‍රේමද‌ාස මැතිතුමාට කතා කරලා කිව්වා මෙයින් මාවත් නිදහස් කරන්න කියලා. එතුමා ඇහුවේ ඇයි හදිස්සි? කියලා.   

අන්තිමට එවකට සිටි නීතිඥවරුන් හතරදෙනෙක් සහ රත්නසිරි රාජපක්‍ෂ, සිරිසේන කුරේ යන අය ඉදිරිපිටදී අත්සන් කර ආපසු ඉඩම භාර දුන්නා. ඉන් පස්සේ තමයි මෙම පන්සල වජිරාරාමයේ පියදස්සී ස්වාමින් වහන්සේට භාර දුන්නේ. ඒ ස්වාමීන් වහන්සේ මාර්ගයෙන් තමයි කුසලධම්ම හාමුදුරුවන්ට භාර දෙන්නේ. ඒ ආකාරයටයි සම්බෝධි විහාරය පැවත එන්නේ.   

ආරියධම්ම හාමුදුරුවන්ගේ චරිතයේ තිබුණු විශේෂතා මොනවාද?   

උන්වහන්සේගේ ජීවිත කතාව බැලුවොත් අපි ගොඩක් තැන්වලට ස්වාමින්වහන්සේත් සමඟ ගිහින් තිබෙනවා. බලන්ගොඩ පැත්තේ යනකොට සිදුවූ විශේෂ සිදුවීම් මට මතක් වෙනවා. හාමුදුරුවෝ දිරාගිය සිවුරක් ඇඳගෙන සිටිය ස්වාමින් වහන්සේ නමක් දුටුවොත්, ඒ හිමියන්ට කතා කර එක්කර ගෙන ඇවිත් ඇප උපස්ථාන කර දන් පිළිගන්වා, සිවුරු පිරිකර ලබාදී යැවූ අවස්ථා එමට තිබෙනවා. මේකට වෙලාවක් කලාවක් අදාල නෑ.   

හාමුදුරුවෝ අපිට නිතරම කිව්වේ අනුන්ගේ දුක දැකලා කාටහරි උදව්වක් කළොත් එය බලාපොරොත්තු නොවූ විලසින් තමන්ගේ පසුපස හඹා එනවා කියලා.   

අවසාන කාලය වනතෙක්ම මං උන්වහන්සේ ළඟයි හිටියේ. උන්වහන්සේ සහභාගි වූ අවසන් වෙසක් පෝය. (1986 මැයි 27) පින්කම දවසේ අගමැතිතුමාගේ නෝනගෙ අම්මයි තාත්තයි දෙන්නාත් සිල් සමාදන් වෙන්න ඇවිත් හිටියා. මගේ අම්මා තාත්තත් හිටියා. එදා ලැහැස්තිවෙලා අද මේ ගමන මම තනියම යනවා කියලා සින්නයියා කියන රියදුරු මහතා සමඟ ගියේ. අපි කවුරුවත් ඊට සහභාගි කරගත්තේ නෑ.   

ඒ වගේම වෙනදට අපි ස්වාමින් වහන්සේ වඩින අයුරු බලා සිටින බව දන්න නිසා ආපසු හැරී බලනවා. ඒත් එදා පසුනොබලාම තනියම යන්න ගියා.   

පේරාදෙණිය ගලහා තිබෙන නීරඹේ ආරණ්‍යයට වැඩම කරලා දවස් කීපයකින් තමයි උන් වහන්සේ අපවත් වුණේ. ඊට පෙර මට කතා කරලා කිව්වා උන්වහන්සේ බඩු බාහිරාදිය එක එක්කෙනාට වෙන් කරලා තිබෙනවා ඒවා භාර දෙන්න කියලා. ‘‘මට මොනවා හරි වුණොත් දුක් වෙන්න එපා කියලා තිබුණා. හාමුදුරුවන් ළඟ තිබුණේ සිවුරයි, පාත්තරෙයි, කන්නාඩි කුට්ටමයි, පෑනයි විතරයි. බැංකු ගිණුම්, ඔප්පු තිරප්පු කිසිවක් ස්වාමින් වහන්සේට තිබුණේ නෑ. බොහොම සරල ජීවිතයක් තමයි ගත කර තිබුණේ.   

අප උදේ හවස උන්වහන්සේට පින්දීලා පහන් පත්තු කරනවා. මේ ස්වාමින් වහන්සේ නිසා නඩු හබ වලට පැටලුණු මිනිස්සු පවා සිල්වත් මිනිස්සු වූ අවස්ථා තිබුණා. මට මතකයි ගාල්ලේ හිටියා බර්ටි කියලා මනුස්සයෙක්. ඒ මනුස්සයාට නඩු 28ක් තිබුණා. ඒ දවස්වල ඒකනායක කියලා විනිශ්චයකරුවෙක් හිටියා. බර්ටි කියන පුද්ගලයා ධර්මය අහලා වෙනස් වෙලා පෙරහරේ යනවා දැකලා වරදින් නිදහස් කර විශේෂ සමාවක් ලබා දුන්නා. මේ වගේ විපර්යාස රාශියක් සිදුවුණා ඒ කාලයේ.   

අරියධම්ම හිමි වැඩසිටියැයි අනුමාන කරන කුටිය

එවක හමුදාපතිවරු සමග

හාමුදුරුවන්ගේ පුණ්‍ය කටයුතුවලට දායක වූ පිරිස් කවුරුන්ද?   

කොළඹ පැත්තේ අලහකෝන් කියලා මහත්තයෙක් හිටියා. ගාල්ලේ පී.ආර්. දිසානායක, ගාමිණී අමරසේකර, වොරන්ටන්, මාතලේ ටුවින්ස්ටන් වගේ මහත්වරුන් මීට අමතරව මුළු රටේම දායකයෝ විශාල ප්‍රමාණයක් හිටියා. ඒ ඒ ප්‍රදේශවලට යනකොට ඒ මහත්වරු තමයි ඒ පුණ්‍ය කටයුතු සියල්ලක්ම සංවිධානය කරන්නේ. කිසිම මනුස්සයෙක්ට බරපැනක් දරන්න තියන්නේ නෑ. හාමුදුරුවන්ට පින්කම් වලට ගෙනියන ලවුඩ්ස් පීකර් සෙට් එක පූජා කළේ කථානායක කරු ජයසූරිය මහත්තයා ගේ අම්මා. එය තමයි රට වටේම ගෙනිච්චේ. 
ගාල්ලේ පී.ආර්. දිසානායක මහත්තයා තමයි ධර්ම ප්‍රචාරය සඳහා වඩින්න අවශ්‍ය වාහන පහසුකම් සලසා දුන්නේ. සම්බෝධි කියන සංකල්පය ආවෙත් එතුමා නිසා . එතුමාට තිබෙනවා අංගවිකල ළමයින් වෙනුවෙන් ඉදිකළ සම්බෝධි කියලා ළමා නිවාසයක්. 

ස්වාමින් වහන්සේ පින්කම්වලට ගියාමත් ඒ ගෙදරට ගොඩවෙලයි යන්නේ. ඔහු අනේපිඬු සිටුතුමාවගේ කෙනෙක්. හැමදාම මිනිසුන්ට කෑම බීම දෙනවා. එතුමාගේ නිවසේ තිබුණ අැත්දළ යුවලක් දළදා මාළිගාවට පූජා කළා. එය ලංකාවේ තිබූ ලොකුම දළ දෙක. ඒ දළ දෙක කඩුගන්නාව ගලයටින් ගෙන යන්න බැරිවුණා උස වැඩි නිසා. ඊට පස්සේ අලුත්ම වාහනේ හුළං ඇරලා තමයි දළදෙක එපිටට ගත්තේ. එදා හාමුදුරුවන් වැහෙන තරමට අටපිරිකර සහිත පිරිකර පූජා කරලා තමයි ඒ විශාල පින්කම සිදුකළේ.   

මේ අැත්තා වෙනුවෙන් හාමුදුරුවන් කවිපන්තියක් හැදුවා. මට කවි කීපයක් මතක තිබෙනවා.   

සම්මා සම්බුදු සිරි දළද‌ා වෙත 
ඇත් දළ දෙක බැති සිතින් පුදා 
කළ මාහැඟි පින්කම සිහියට ගෙන 
නිවන් පතා මතු පෙරුම් පුරා 
මහ සඟරුවනට මහදන් දෙන පින 
මහ සඟ රුවනෙහි සැප සලසන පින 
නිතර දෙවේලේ සිහිකොට පින්වත 
නිවන් පතා මතු පෙරුම් පුරා 

මේ ලස්සන කවි පන්තියෙන් ඒ ඇත්තා කළ පින්කම් එකින් එකට විස්තර කර කැසට් පටියකට ගෙන ඔහුට ඇසීමට ලබා දුන්නා. එය තාමත් ඇති එතන.   

දිසානායක මහත්තයා ඒ නිවසේ ආයුර්වේද මැදුරක් හදලා පූජා කළා. කරාපිටිය රෝහල පූජා කළේත් එතුමායි. රුවන්වැලි සෑයට සම්බෝධියේ සිට අංගවිකල දරුවන් අරගෙන ගිහින් පුණ්‍ය කටයුතු කෙරෙව්වා. එවැනි පුද්ගලයෙකු ඇගයීමටයි අරියධම්ම හිමි ඒ කැසට් පටිය පිළිගැන්වූයේ.   

හාමුදුරුවන්ගේ පුණ්‍ය වැඩසටහන්වලදී සිදුවූ විශේෂ සිදුවීම් තිබෙනවාද?   

වහින්න ආවොත් වහින්නේ නෑ. වැස්ස නැති තැන්වල පින්කමෙන් පස්සේ වැස්ස ඇති වුණා. ඒ නිසා මිනිස්සු පුදුමාකාර විදියට ස්වාමින් වහන්සේට බැඳුණා. ස්වාමින් වහන්සේට ලැබෙන සියලු පිරිකර ස්වාමින් වහන්සේ ඒ ප්‍රදේශවල හාමුදුරුවරුන්ට පූජා කළා. ස්වාමින් වහන්සේ වැඩිය විදියටම හිස් අතින් ආපහු එනවා. අඩුම තරමේ පීරිසි කුට්ටමක්වත් අරගෙන ඇවිත් නෑ. හරිම සැහැල්ලු දිවිපෙවෙතක් ගත කළේ.   

ඒ වගේම හාමුදුරුවෝ කිසිවිටෙකත් දන් දෙන අයගේ නම් ප්‍රසිද්ධියේ කියන්නේ නෑ. ඒ අය වුණත් වැරදි කළොත් ඒවා කියලා දුන්නා. කිසිවෙක් සමඟ විශේෂ බැඳීමක් තිබුණේ නෑ.   

හාමුදුරුවන් වහන්සේ ළඟින්ම ආශ්‍රය කළේ බලන්ගොඩ ආනන්ද මෛ​ෙත්‍රය හාමුදුරුවෝ, කළුකොඳයාවේ පඤ්ඤ‌ාසේකර හාමුදුරුවෝ, ගාල්ලේ අරියධම්ම හාමුදුරුවෝ, කටුබැද්දේ ගුණවංශ හාමුදුරුවෝ, ගලේගම සරණංකර හාමුදුරුවෝ යනාදී ගුරු හාමුදුරුවරුන්වයි. ඒ හාමුදුරුවරුන් අරියධම්ම හාමුදුරුවන්ට බොහොම කරුණාවයි. 
හාමුදුරුවන්ගේ අපවත්වීම පිළිබඳ සමාජයේ විවිධ කතා ඇසෙනවා නේද?   

ඔව්, ඔය කතාව සම්පූර්ණ බොරුවක්. හාමුදුරුවන් අසනීප තත්ත්වයෙන් හිටියේ.   

මිනිස්සු දේහය දැක්කම තොල් දෙක ඉදිමිලා වගේ තිබුණා. ඒ නිසයි වස දීලා කියලා කතාවක් ප්‍රචාරය වුණේ. ඒත් ඇත්තටම සිදුවුණේ මේකයි.   

ගලහ ඉඳලා පේරාදෙණිය රෝහලට උන්වහන්සේ ගෙනිච්චා, වෛද්‍යවරු අසීමිත උත්සාහයක් ගත්තා ස්වාමීන් වහන්සේ ජීවත් කරවන්න. උගුරේ සෙම වගේ හිරවුණා. කෘත්‍රිම හෘදය තෙරපුමක් දෙන්න උත්සාහ කළා, දෙවැනි ඇටෑක් එක එද්දී හිරවෙන්න ගත්තා. ඉන් පස්සේ සක් කරලා සෙම ගන්න කටයුතු කළා. ඒ නිසයි තොල් ඉදිමිලා වගේ තිබුණේ. හාමුදුරුවන්ට තරහකාරයෝ හිටියේ නැහැ. හාමුදුරුවෝ හොඳටම දැනගෙන හිටියා එච්චර කාලයක් ජීවත් නොවන බව. ඒ නිසයි අවසාන ගමන යද්දී හාමුදුරුවන් භාවිත කළ උපකරණ එක එක්කෙනාට භාර කළේ. කවදාවත් නැතිව ගලහට ගියෙත් තනියම. හාමුදුරුවෝ එදා ගියේ අවසන් ගමන යන්නමයි. ඒ අපවත්වීම මිනීමැරුමක් නොවෙයි.   

සටහන කුමාරි හේරත්  
ඡායාරූප චානුක කුලසේකර

පානදුරේ අරියධම්ම හිමියන් අපවත් වුණේ වස ශරීරගත වෙලාද?-2

හාමුදුරුවන්ට නිවාඩු දවසක් තිබුණෙම නෑ. හැමදාකම කොහේ හරි පින්කමක් තිබෙනවා. ඒ හැමතැනකම මහා සෙනඟක් රැස්වෙනවා. දවසින් දවස බණට ආරාධනා එනවා. හාමුදුරුවන් මෙම පින්කම් කරන්නට ක්‍රමානුකූල ක්‍රමවේදයක් සැලසුම් කළා. ඒ අනුව එක ප්‍රදේශයක පොදු ස්ථානයක සතියක් නැවතිලා පින්කම් කිරීම ආරම්භ කළා. ගාල්ල නගර සභාව, පොළොන්නරුව ගල් විහාරය අසල, හිඟුරක්ගොඩ ධවල මන්දිරය, මාතලේ බෞද්ධ මධ්‍යස්ථානය, හලාවත බෞද්ධ මධ්‍යස්ථානය, කුරුණෑගල බෞද්ධ මධ්‍යස්ථානය වැනි පොදු ස්ථාන මීට භාවිතා කළා. මීට අමතරව පොලිස් ස්ථානවල, ගුවන් හමුදා කඳවුරුවල, නිදහස් පිටි මේ සඳහා යොදා ගත්තා.

 
1979 වසරේ වස් වැසීම සිදු කළේ රත්නපුරේ දිසාපති මන්දිරයේ. දිසාපති හිටියේ වැලිකෙපොළ මහත්තයා. මාස තුනේම පින්කම් බොහොමයක් කළා. සියලු වයස්වල අය සහභාගී කරගෙන ශීල ව්‍යාපාර 2ක් කළා. මිනිස්සු ගොඩක් සතුටු වුණා. වස් තුන් මාසය ඉවරවෙලා තරුණ අය සඳහා ශීල ව්‍යාපාරයක් කළා. ඊට සහභාගී වූ පිරිස පන්දාහටත් වැඩියි.   

​ෙම් පින්කම්වලින් පස්සේ හාමුදුරුවන් දුන් උපදෙස වුණේ “අපි පින්කම් රාශියක් කළා. මම දැන් වෙනත් ප්‍රදේශයකට යනවා. ඔය ගොල්ලෝ මගේ පස්සෙන් එන්න එපා. ඔය ගොල්ලන්ගේ පන්සල්වල හාමුදුරුවන් වහන්සේලා සම්බන්ධ කරගෙන මේ වගේ ශීල ව්‍යාපාර පින්කම් සිදු කරන්න” යන්නයි.   

මීට අමතරව හාමුදුරුවන් සම්බන්ධ වූ විශේෂ සිදුවීම් රාශියක් තිබෙනවා.   

ආනාපානසති භාවනාව මුලින් ප්‍රගුණ කරලා ඒ මගින් මාර්ගඵලයකට පැමිණි බුරුම හිමිනමක් හිටියා. එතුමන්ගේ නම බදන්ත ශෝභන මහාශීෂාඩෝ මහානායක හාමුදුරුවෝ.   

උන් වහන්සේ ලංකාවට වැඩියා ආනාපානසතිය පිළිබඳ වැඩමුළුවකට සම්බන්ධ වීමට. පූජාව තිබුණේ කළුතර නගර ශාලාවේ. එදා පුදුම සෙනඟක් හිටියේ. එදා එතන සිටි මිනිස්සු භාවනා කෙරෙව්වා. එතුමන් වහන්සේ එදා ඉදිරිපත් කළ ධර්ම කරුණු ශ්‍රවණය කළ ආනන්ද මෛත්‍රිය හාමුදුරුවොත් පැවසුවේ එහිමියන් රහතන් වහන්සේ නමක්මයි කියන එක. එදා එහිමියන් නැවතී සිටියේ විපස්සනා භාවනා මධ්‍යස්ථානයේ අපේ හාමුදුරුවන්ගේ කුටියේයි. අපිටත් භාග්‍යයක් එ් හිමියන්ට උපස්ථාන කරන්නට ලැබීම.   

හාමුදුරුවෝ අපවත්වන වෙලාව වෙන කොට කිසිම දෙයක් තමන් සතු කරගෙන හිටියේ නෑ. පේරාදෙණිය ප්‍රදේශයේ භාවනා මධ්‍යස්ථානයේදී හාමුදුරුවන්ට අසනීප වී තිබෙනවා. මම දන්න විදියටම හෘද රෝගයකින් තමයි හාමුදුරුවෝ අපවත් වුණේ. මිනිස්සු කියනවා හාමුදුරුවන්ට වස දීල අපවත් කළා කියලා. ඒක බොරු කතාවක්.   

මොකද හාමුදුරුවන්ට දෙතුන් වරක්ම හෘද රෝගය හැදුණා. ඒ සම්බන්ධව බැලුවේ විශේෂඥ වෛද්‍ය පී.ආර්. ඇන්තනීස් මහතායි. හාමුදුරුවන් අසනීප වූ පසු කාඩියොලොජි එකේ (හෘද සත්කාර ඒකකය) නතර වුණා.   

ශ්‍රී ලංකාවේ එවකට සිටි සියලුම හමුදාපතිවරුන් සහභාගී වූ බෝධිපූජා පින්කමක්

සම්බෝධි විහාරය

එ් කාලයේ හිටිය ප්‍රසිද්ධම හාමුදුරුවෝ අරියධම්ම හිමියෝයි. එහිමියන්ට අසනීපයි කියලා දැන ගත්තම ජන ගඟක් රෝහලට එන්න පටන් ගත්තා. එතන ඇති වූ මිනිස් තදබදය නිසා හාමුදුරුවෝ නැවතී ප්‍රතිකාර ගත්තේ නෑ. බලෙන්ම ටිකට් කපාගෙන ආවා. ඉන්පසු හාමුදුරුවෝ ඉන්න තැනට ඇවිත් ප්‍රතිකාර කිරීම සිදු වුණා. පස්සේ පස්සේ අසනීප තිබුණත් ඒ පිළිබඳව හාමුදුරුවෝ නොකියා හිටියා. හැම වෙලාවකම පුණ්‍ය කටයුතුවල නිරත වීමයි සිදු කළේ. එදා හාමුදුරුවෝ හදපු රැල්ල තමයි තාමත් මේ යන්නේ. හාමුදුරුවෝ හරි කැමැතියි උන්වහන්සේ කරන බෝධි පූජා පින්කම් තවත් හාමුදුරු කෙනෙක් කරනවට.   

අනුරාධපුරයේ හිටියා යටියන වෙදරාලහාමි කියලා කෙනෙක්. එතුමා මරදන්කඩවල ප්‍රදේශයේ ඉඩමක් පූජා කරලා තිබුණා. හාමුදුරුවෝ එම ඉඩමේ ජය ශ්‍රී මහ බෝසමිඳුන්ගේ ශාඛාවක් රෝපණය කළා. මේ වෙනකොට එය පිරිවෙනකට පූජා කරලා තිබෙන්නේ. හාමුදුරුවෝ කැමැති වුණේ නෑ කිසිවක් අයිති කරගන්න. ලැබෙන පිරිකර පවා අන් ස්වාමීන් වහන්සේලාට දීමයි සිදු කළේ. උන් වහන්සේ හරිම සරල ජීවිතයක් ගත කළ හිමි නමක්.   

මට මතකයි දවසක් අපි පින්කමකට සහභාගී වෙලා එමින් හිටියා. හොඳටම රෑ වෙලා තිබුණේ. පන්සලක හාමුදුරුවෝ කෙනෙක් බෝධි පූජාවක් කරන හඬ ඇසුණා. හාමුදුරුවෝ නිහඬව අසා හිටියා. පසුව බෝධි පූජාව කළ හාමුදුරුවන්ට කතා කරා. බෝධි පූජාව කිරීම පිළිබඳ අගය කළා. තවත් හොඳට කරන්න කියලා ආශිර්වාද කළා. එතරම් හිත හොඳ හාමුදුරු​ෙව් නමක් තමා අරියධම්ම හිමි.   

ඒ වගේම හාමුදුරුවෝ මව්පියන් ගැන හොයා බැලුවා. හාමුදුරුවන්ට වීමට යන දේ දැනෙන මොකක් දෝ බලයක් තිබුණා කියලා හිතෙනවා. එහෙම කියන්න හේතු රාශියක් තියෙනවා.   

හාමුදුරුවන්ට පැතුමක් තිබුණ මව්පියන්ගේ අවසන් අවස්ථාවල ළඟ සිටීමට ලැබේවා කියලා. ඒ වගේම එම පැතුම ඉටු වුණා. අහඹු ලෙස හෝ එම අවස්ථාවන්ට සහභාගී වෙලා මව්පියන් අසල සිටීමේ භාග්‍යය ලැබුණා.   

අරියධම්ම හිමියෝ හරිම පින්වන්තයි. පරිසරයට සතා සිව්පාවට හරිම ආදරෙයි. පාළු පාරවල රාත්‍රීන්වල ගමන් ගත්තත් සතුන්ගෙන් කිසිම හිරිහැරයක් වුණේ නෑ. මට මතකයි දවසක එක රාත්‍රියක බුන්දල ප්‍ර​ෙද්ශයේ දී භයානක ඇතෙක් හමු වුණා. එම ඇතා ඉන්න පාරවල මිනිසුන් යන්න බය වුණා. ඇතා හාමුදුරුවන්ගේ ඉදිරියට ආවා. ඒත් කිසිවක් කළේ නෑ.   

ඉදිරිය බලා සිට පස්සෙන් පස්සට ගොස් කැලය තුළට වැදී නොපෙනී ගියා. තව දවසක හාමුදුරුවන්ට අම්පාර වැව අයිනේ නැවතීමට සිදු වුණා. එතනත් අලි මාරු වෙන ස්ථානයක්. හාමුදුරුවෝ කවි බණ පටිය දාලා වාහනය උඩ තියලා බලා සිටියා. එතනින් අලි මාරු වුණේ හොඬය ඔසවාගෙන. අපිටත් හරිම පුදුමයි ඒ සිදුවීම්වලට. 
​ෙම් පින් බලය නිසාම මිනිස්සු හාමුදුරුවන්ට ගොඩක් ආදරය කළා. ඒ නිසා රටේ ප්‍රධාන ප්‍රභූ පවුල්වල අය පවා ප්‍රශ්න ඇති වූ අවස්ථාවල උපදෙස් ගැනීමට හාමුදුරුවෝ ළඟට ආවා. 
හාමුදුරුවෝ වැඩි කාලයක් නැවතී හිටියේ විපස්සනා භාවනා මධ්‍යස්ථානයේ. හිටපු ජනාධිපති වූ රණසිංහ​ ප්‍රේමදාස මහත්තයා ඉඩමක් හාමුදුරුවන්ට පූජා කළා. කෙටි කාලයක් එහි ද නැවතී හිටියා.   

අවසාන​යේ පේරාදෙණිය නිල්ගල සේනාසනයට ගිහිල්ලයි අසනීප වී උන්වහන්සේ අපවත් වුණේ. එහෙම හාමුදුරුවෝ තමන් අපවත් වන බව දැනගෙන ඉන්න ඇති කියලා මට හිතෙනවා. මම එහෙම කියන්න හේතුව හාමුදුරුවන් විසූ කුටියේ තිබුණේ පුංචි පුංචි දේවල් ටිකක්. කිසිවකට ඇල්මක් නොදැක්වූ හාමුදුරුවෝ නිල්ගලට යාමට පෙර තමන් භාවිතයට ගත් බඩු භාණ්ඩවල පවා අයිතිය එක් එක් හාමුදුරුවරුන්ට පවරා පොඩි පොඩි ලිපි අලවා තිබුණ නිසයි.   

ඒ වගේම අරියධම්ම හාමුදුරුවන් පිළිබඳ බළංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රිය නාහිමියෝ නාඩි ශාස්ත්‍රයෙන් මෙවැනි දෙයක් පවසා තිබුණා.   

අරියධම්ම හිමි කියන්නේ කලකදී මෙරටට විශාල සේවයක් කළ දිවංගත වලිසිංහ හරිස්චන්ද්‍රතුමාලු. වලිසිංහ හරිස්චන්ද්‍රතුමා නැති වුණේ අවුරුදු 36 දී. ඊට හේතු වුණේ පිටේ පිළිකාවක් ඒමයි. ඔහුගේ අරමුණ වුණේත් ගමින් ගමට ගොස් බණ කියා මිනිසුන් සුමඟට ගැනීම. අරියධම්ම හිමි අවුරුදු 46න් අපවත් වුණා. එහිමියනුත් ගමින් ගමට ගිහින් බණ කිව්වා. අද වෙනකොට අරියධම්ම හිමි අපවත් වෙලා වසර 32ක් වෙනවා.

මට මතකයි එහිමියන්ගේ අවසන් කටයුතු කළ මොහොත. එදා ඉර වටේට ලොකු වක්‍රාකාර වළාපටලයකින් වැසී ගියා. ශාසනයට ලොකු මෙහෙවරක් කළ හිමිනමක් අපට නැති වුණේ. ඒත් අදටත් එහිමියන්ගේ බෝධි පූජා පින්කම් අසන්නට දකින්නට ලැබෙනවා. එහිමියන්ගේ ඒ දහම් මඟ සමාජයේ සදාකාලික වෙලා තිබෙනවා. එය ලොකු සතුටක්.   

මතු සම්බන්ධයි.

කළුදිය පොකුණ සේනාසනයේ උන්වහන්සේ කලක් වැඩ සිටි කුටියේ සැතපී....

සටහන - කුමාරි හේරත්   
ඡායාරූප - චානුක කුලසේකර   
පැරණි ඡායාරූප හා තොරතුරු ලබා දුන් සුමේද මහතාට විශේෂ ස්තූතිය. 

පානදුරේ අරියධම්ම හිමියන් අපවත් වුණේ වස ශරීර ගත වෙලාද ?

By කතෘ මණ්ඩලය // 2019 ජන 12 වන සෙනසුරාදා  Facebook  Twitter  Google+

බැලුවෝ - 2613

---

අවසන් ගමන් යන අරියධම්ම හිමි

අපවත් වී වදාළ අරියධම්ම හිමි

රන් වන් පාටින් දලු ලන බෝධිය
නිල් වන් පාටින් කොළ ලන බෝධිය
ගෞතම මුනිඳුන් පිට දුන් බෝධිය
අපිත් වඳිමු ජය සිරිමා බෝධිය

ලා දලු බෝපත් වල සිලි සිලි නාදයත් සමග මුසුව එන එම බණ පද මිහිරිය. පින් බරය. ළයාන්විතය. සිතට ගෙන එනුයේ පින් බර හැඟීම්ය. අප මහා ගෞතම බුදුන් වහන්සේ බුද්ධත්වයෙන් පසු අනිමිස ලෝචන පූජාවෙන් බෝධිය පිදූ සේක. ඒ තමන්ට භාවනුයෝගී වීමේදී සෙවණ හා රැකවරණය දී උපකාර කිරීමට කළ ගුණ දැක්වීම සඳහාය. එවන් වූ බෝධිය පිළිබඳ මේ ආකාර වූ පින්බර සිතුවිලි අකුරු කර ළයාන්විත හඬින් සිව්වනක් පිරිස එදා අමතන ලද්දේ පානදුරේ අරියධම්ම හිමියෝය. පන්සලෙන් දුරස් වී සිටි බෞද්ධයන් යළි පන්සලට ඒකරාශී කර ගැනීමට මේ බණ පද බොහෝ උපකාරී විණ. බාල තරුණ මහලු සියලු දෙනා ඒ ඉමිහිරි ළයාන්විත බුදු ගුණ අසමින් පන්සලට රැස් වූහ. මේ නිසා බොදු සමාජයේ නව පිබිදීමක් ඇති විය. එවන් වූ මහා අසිරියක් සිදු කළ පානදුරේ අරියධම්ම හිමියන් හදිසියේම අපවත් වීම ජනතාව අතර අදටත් සැක සංකා මතු කරන්නකි.

උන්වහන්සේ හදිසියේ අපවත් වුණේ ඇයි? 

මේ අරියධම්ම හිමියන්ගේ ජීවිත කතාවයි. 

පානදුර නල්ලුරුව ප්‍රදේශයේ විසූ ​ෙගා​වි යුවළකට 1940 ජුනි 22 වැනි දින පුත්රුවනක් ලැබුණෝය. ඔහු ලාල් බුද්ධදාස ප්‍රනාන්දු නම් විය. සොයුරු සොයුරියන් හය දෙනෙකු සමග වැඩුණු බුද්ධදාස කුඩා කල සිටම ආගමට දහමට ළැදි අයෙක් වූවේය. නල්ලුරුවේ  සිරි සීවලී විද්‍යාලයෙන් ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනය ලැබූ ඔහු පාණදුරේ සිරිල් ජෑන්ස් විදුහලෙන් සහ හොරණ විද්‍යාරතන පිරිවෙණෙන් උසස් අධ්‍යාපනය ලැබුවේය. 

ඉතා සරල හා ආගමානුකූල දිවිපෙවෙතකට හිමිකම් පෑ බුද්ධදාසගේ ප්‍රථම රැකියාව වූයේ ලිපිකරු තනතුරකි. ඒ ඔහු ප්‍රිය කළම නගරයක් වූ අනුරාධපුරයටය. ඔහුගේ රැකියා ස්ථානය වූයේ ශුද්ධ සංරක්ෂණ මණ්ඩලයයි. එම කාර්යාලයේ ඔහුට අසුන්ගැනීමට ලැබුණු ස්ථානය ද ප්‍රිය ජනකය. එහි සිටින විට ඔහුට දක්නට ලැබුණේ අනුරපුර පුණ්‍ය භූමියේ ඇති විවිධවූ පින්බර දසුන්ය. 

සිත ඇද බැඳ ගන්නා ඒ පින් සිරියාව බැලීමට බුද්ධදාස තරුණයා නිතැතින්ම ක්‍රියා කළේය. ඒ නිසාම ජය සිරිමහා බෝ සමිඳුන් අබියසට, රුවන් වැලි සෑය අසලට හා සමාධි පිළිමය පාමුලට විවේකය ලද හැම මොහොතකම පැමිණියේය. 

දවසින් දවස ඔහු භාවනාව ප්‍රගුණ කළේය. ගිහි ගෙයි ඇති සංකීර්ණ බවත් පැවිදි ජීවිතයෙහි ඇති සෞම්‍යත්වය හා ගැඹුරත් අවබෝධ කර ගත්තේය. ඒ නිසාම ඔහු ආරණ්‍ය සේනාසනයක තම ආගමික කටයුතු සඳහා තෝරා ගත්තේය. මෙවන් අවස්ථාවකදී මිහින්තලේ ආරණ්‍යක භාවනානුයෝගී වූ දොඩම්පහළ චන්ද්‍රසිරි ස්වාමින් වහන්සේ හඳුනාගැනීමටද ඔහුට හැකි විය. එම කතා බහ ප්‍රබුද්ධ විය. සිත නිවනසුලුවිය. එය අවසන් වූයේ 1966 වසරේ දෙසැම්බර් 22 වැනි දින කලපළුවාවේ ගෝතම තපෝවනයේ දී තපෝවනයේ අත්ථකුසල නමින් පැවිදිවීමෙන්ය. අත්ථ කුසල හිමියන්ගේ ආචාර්යවරයා පූජ්‍ය පාද කඩුවැල්ලේ වංගීස හිමියෝ වෙති. කෙටි කාලයකට පසුව අත්ථකුසල හිමියෝ පාණදුරේ අරියධම්ම නමින් උපසම්පදාව ලැබූහ. 

රත්නපුර පින්කමේදී

1970 දශකය මෙරට පීඩාකාරී යුගයක් වූවේය. 1971 කැරැල්ලත් සමග රට පුරා භීෂණය පැතිර ගියේය. දරුවන් තෙරුවනට භාර කරනවා වෙනුවට දෙවියන්ට භාර කිරීමට මව්පියන්ට සිදුවිය. දුක්ඛ දෝමනස්සවලට පිළියම් කළේ අදෘෂ්‍යමාන දේව කන්නලව්ව හරහාය. විවිධ දුර්මත ද සමාජය අරක්ගෙන තිබිණි. 

අරියධම්ම හිමියන්ට මේ ශාසනික විනාශය බලා සිටිය නොහැකි විය. පන්සලින් දුරස් වූ තෙරුවනින් දුරස් වූ පුද්ගලයා යළිත් පන්සලට ගෙන්වා ගැනීමට ඇවැසි වූවේය. සත්‍ය දහමක් වූ තෙරුවන පිළිබඳ අවබෝධ කර ජීවිතයේ යථාර්ථය කියා දීමට අවැසි වූවේය. එම පින්බර සිතිවිල්ල සාක්ෂාත් කර ගැනීමට අරියධම්ම හිමියන්ගේ පද්‍ය රචනා කුසලතාවත් ළයාන්විත හඬත් මහෝපකාරී විය. 

බුදු ගුණ ගැයීම මුල් කරගත් බෝධි පූජා පින්කම් උන්වහන්සේ ඇරඹුවේ එයට පිළියමක් ලෙසය. දවසින් දවස සැදැහැවත්හු පන්සල් භූමියට එක් රොක් වන්නට වූහ. පහන් වැට දල්වමින් සුවඳ මල් පහන් පුදමින් පින් බිම ඒකාලෝක කළහ. මල් සුවඳත් සඳුන් සුවඳත් සිල් සුවඳත් පූණ්‍ය භූමියේ පින් බර බව වැඩි කළේය. අපේක්ෂාභංගත්වයට පත් වූ ජනතාවට මෙම බෝධි පූජා මහත් අස්වැසිල්ලක් විය. බැතිබර ජන ගඟ හමුවේ ආගමානුකූලව ධර්මය දේශනා කිරීමත් නිතැතින්ම සිදු විය. 

යළිත් බෞද්ධ පුනරුදයක් ඇති වූවේය. පාණදුරින් ආරම්භ වූ ඒ පුනරුදය රටපුරා පැතිර ගියේය. බෝධි පූජා දාන ශීල භාවනා වැඩසටහන් රාශියක් සංවිධානය කෙරිණ. 

දවසට පැය දෙක තුනක් පමණක් නින්දට වෙන් කළ අරියධම්ම හිමියෝ මුළු කාලයම ධර්ම ප්‍රචාරයට වෙන් කළහ. සිය ශරීර සෞඛ්‍ය ගැන පවා නොතැකූ එහිමියෝ ආගම් භේදයෙන් තොරව ලක්වැසි ජනතාවගේ යහපත සඳහා වෙහෙසුණහ. 

ඒ 1986 වසරයි. නොකඩවා ආගමික මෙහෙවරක යෙදුණු අරියධම්ම හිමියෝ එක් වරම දැඩිසේ ගිලන් වූහ. පේරාදෙණිය ශික්ෂණ රෝහලට ඇතුළත් කළ අරියධම්ම හිමිපාණෝ සියලු දැහැමි ජනතාවගේ නෙතට කඳුළු එක්කරමින් මැයි 26 වැනි දින හවස් යාම​යේ අපවත් වූහ. වසර කීපයක් තුළ විශාල ආගමික පුනර්ජීවනයක් ඇති කළ අරියධම්ම හිමියන් අපවත් වී වසර ගණනාවක් ගත වුවද එහිමියන්ගේ කවි බණ අදද ජීවමාන මිනිස් සිත් සුවපත් කරවයි. 

එදා එලෙසින් බෞද්ධ පුනරුදයක් ඇතිකළ එම බුද්ධාංකුරයාණන්ගේ සමීප ඇසුර ලද පුද්ගලයෙකු වූ තායි සුමේදා ආයතනයේ අධිපති සුමේද ඇල්පිටිය මහතා දැක් වූයේ මෙවැනි අදහසකි. 

මට අරියධම්ම හාමුදුරුවන් මුණගැහෙන්නේ 1976 වසරේදී. කොටහේන පරමානන්ද පුරාණ විහාරයේ බෝධි පූජාමය පින්කමකට උන්වහන්සේ වැඩම කළා. එදා මමත් පන්ති නොගිහින් පන්සලට ගියා. එතන කටයුතුවලට උදව් කළා. ගොඩක් ආසාවෙන් හිටියේ හාමුදුරුවන් දකින්න. දවල් වෙනකොට මුළු පන්සල් භූමියම සෙනඟින් පිරුණා. හවස අරියධම්ම හාමුදුරුවෝ පන්සලට වැඩියා. උන්වහන්සේත් සමග තව වයසක හාමුදුරුවන් වහන්සේ කෙනෙකුත් වැඩියා. ඒ වෙලාවේ මම කිසිවෙකු කියන්නට පෙරම වයසක හාමුදුරුවන්ට වඩින්නට උපකාර කළා. අරියධම්ම හාමුදුරුවෝ මගේ දිහා බලලා හිනා වුණා. වැඩ සටහන ඉවර වෙලා යද්දී මට කතා කළා. මම වයසක නායක හාමුදුරුවන්ට උපකාර කළ එකට ස්තූති කළා. ඒ වගේම මම කළ ක්‍රියාව අගය කළා. හාමුදුරුවන් වැඩ සිටියේ විපස්සනා භාවනා මධ්‍යස්ථානයේ. එතනට නිවාඩු වෙලාවක එන්න කිව්වා. ඒ ආකාරයට තමයි මම හාමුදුරුවන්ගේ සමීප බැතිමතෙකු වුණේ. 

අරියධම්ම හිමි රෝපණය කළා යැකි කියන බෝධිය

මේ කාලයේ මිනිස්සු පන්සල් යන එක අඩු වෙලා තිබුණා. කෝවිල්වල දේව පූජාවට එක් රොක් වීම් වැඩිපුර දක්නට ලැබුණා. මට මතකයි මම ඉස්කෝලේ විභාගයට යන්න ඉස්සෙල්ලා ගණ දෙවි කෝවිලට ගිහින් බාරයක් වෙලයි පාසලට ගියේ. බෝධි පූජා පිළිබඳ අවබෝධයක් තිබුණෙත් නෑ. මේ අතරෙයි අරියධම්ම හාමුදුරුවෝ මිනිස්සු අතරට එන්නේ. හාමුදුරුවන්ගේ බෝධි පූජා කවි ළයාන්විත ස්වරයෙන් අහන්න මිනිස්සු ආශා වුණා. ඒ අනුව මිනිස්සු පන්සලට එකතු වුණා. බෝධි පූජාවෙන් පස්සේ සෑහෙන වෙලාවක් බණ කිව්වා. ඒක තමයි වැදගත්කම. පන්සලෙන් දුරස් වූ මිනිස්සු බෝධි පූජාවෙන් පන්සලට රැස් කරලා ජීවිතයට අර්ථවත් බණ දේශනා සිදු කිරීමයි හාමුදුරුවෝ කළේ. පන්සලෙන් පන්සලට කළ පින්කම් නගරයෙන් නගරයට ව්‍යාප්ත කළා. 

​ෙම් ධර්මදූත සේවාව දුටු බී.ආර්. දිසානායක හාමු මහත්තයා හාමුදුරුවන්ගේ ගමන් පහසුව සඳහා රියැදුරෙක් සහිත වාහනයක් දුන්නා. එහෙම ධර්ම ප්‍රචාරයට උදව් කරපු ඔහු එදා මේ ටයර් එක වැඩියෙන් කැරකෙන තරමට මම කැමති කියලා කිව්වා. 

මතු සම්බන්ධයි...

සටහන - කුමාරි හේරත්
ඡායාරූප - චානුක කුලසේකර
පැරණි ඡායාරූප සහ තොරතුරු ලබාදුන් සුමේද මහතාට විශේෂ ස්තූතිය